Biến đổi khí hậu là gì?
Biến đổi khí hậu đề cập đến sự thay đổi lâu dài về nhiệt độ và các hình thái thời tiết. Những thay đổi này có thể là tự nhiên, chẳng hạn như thông qua các biến động trong chu kỳ Mặt Trời. Nhưng kể từ những năm 1800, các hoạt động của con người đã trở thành nguyên nhân chính gây nên biến đổi khí hậu, chủ yếu do việc đốt nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ và khí đốt tự nhiên.
Quá trình đốt nhiên liệu hóa thạch tạo ra lượng phát thải khí nhà kính rất lớn, có chức năng giống như một “tấm chăn” quấn quanh Trái Đất giữ nhiệt của Mặt Trời trong bầu khí quyển và làm tăng nhiệt độ của hành tinh.
Các loại khí nhà kính chính gây biến đổi khí hậu là carbon dioxide (CO2) và methane (CH4), được tạo ra từ việc sử dụng xăng để lái ô-tô hoặc than để sưởi ấm một tòa nhà. Việc phát quang đất và rừng cũng có thể sản sinh ra khí CO2. Trong khi đó, các bãi rác là nguồn “siêu phát thải” khí methane - thời gian tồn tại trong khí quyển ngắn hơn nhưng có khả năng giữ nhiệt tỏa ra từ Mặt Trời cao hơn nhiều lần so với CO2. Một số nguồn phát thải khí nhà kính khác bao gồm năng lượng, công nghiệp, giao thông, các tòa nhà, nông nghiệp và sử dụng đất.
Nồng độ khí nhà kính hiện ở mức cao nhất trong 2 triệu năm
Trong những năm qua, nồng độ khí nhà kính trong khí quyển tiếp tục tăng cao, khiến Trái Đất hiện nay ấm hơn khoảng 1.1°C so với thời kỳ cuối thế kỷ 19. Thập kỷ 2011-2020 chứng kiến nền nhiệt Trái Đất đạt mức cao kỷ lục trong lịch sử.
Nhiều người cho rằng biến đổi khí hậu chủ yếu có nghĩa là nhiệt độ ấm hơn. Nhưng sự gia tăng nhiệt độ chỉ là phần đầu của câu chuyện. Bởi vì Trái Đất là một hệ thống với nhiều thành phần, yếu tố liên kết chặt chẽ với nhau, cho nên những thay đổi ở một khu vực có thể kéo theo sự biến đổi ở tất cả những khu vực khác.
Những hậu quả mà biến đổi khí hậu gây ra cho hành tinh đang ngày càng trở nên rõ rệt, trong số đó nổi bật là tình trạng hạn hán dữ dội, khan hiếm nước, cháy rừng nghiêm trọng, nước biển dâng, lũ lụt, băng tan ở vùng cực, các cơn bão thảm khốc và suy giảm đa dạng sinh học…
Con người bị tác động bởi biến đổi khí hậu theo nhiều cách khác nhau
Biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, khả năng canh tác, nhà ở, sự an toàn và công việc của chúng ta. Nhiều người vốn đã dễ bị tổn thương hơn trước các tác động của khí hậu, chẳng hạn như những người sống ở các đảo quốc nhỏ. Tình trạng nước biển dâng và xâm nhập mặn đã nghiêm trọng đến mức các cộng đồng dân cư phải di dời khỏi nơi cư trú của họ, trong khi hạn hán kéo dài cũng đang đẩy người dân phải đối mặt với nguy cơ nạn đói. Trong tương lai, số lượng “người tị nạn khí hậu” được dự báo sẽ tiếp tục gia tăng.
Mức tăng nhiệt độ càng cao, cái giá phải trả càng lớn
Trong một loạt các báo cáo của Liên hợp quốc, hàng nghìn nhà khoa học và chuyên gia chính phủ đều nhất trí cho rằng, việc hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu không quá 1,5°C sẽ giúp chúng ta tránh được những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu và duy trì một khí hậu mà trong đó con người có thể sống được. Tuy nhiên, với tiến trình của các kế hoạch ứng phó biến đổi khí hậu quốc gia như hiện nay, nhiệt độ trung bình Trái Đất được dự báo sẽ tăng thêm 3,2 độ C vào cuối thế kỷ này so với thời kỳ tiền công nghiệp.
Nguồn khí thải gây biến đổi khí hậu đến từ khắp mọi nơi trên thế giới và ảnh hưởng đến tất cả mọi người, nhưng một số quốc gia phát thải nhiều hơn so với những nước khác. Theo đó, 100 quốc gia phát thải ít nhất chỉ chiếm 3% tổng lượng khí thải, trong khi 10 quốc gia phát thải nhiều nhất chiếm 68%. Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu cần sự chung tay của tất cả mọi người, nhưng những người và quốc gia phát thải nhiều hơn sẽ phải có trách nhiệm lớn hơn và phải hành động tiên phong.
