I - Lí do chọn đề tài
Thế giới đang bước vào thời đại 4.0, trong đó giáo dục đóng vai trò là động lực thúc
đẩy cuộc cách mạng này đạt được mục tiêu của nó. Vì vậy,tư duy giáo dục hiện nay
cũng phải thay đổi. Giáo dục không chỉ có sứ mệnh cung cấp kiến thức, rèn luyện kỹ
năng, mà quan trọng là phát triển tư duy và sự sáng tạo cho người học. Chính vì thế,
việc rèn luyện tư duy phản biện và tích cực hóa hoạt động học sinh (HS), được xem là
yêu cầu quan trọng trong tiến trình đổi mới PPDH theo hướng PTNL hiện nay.
Tranh biện (Debate) là một trong những hoạt động lâu đời nhất của nền văn minh.
Tại các quốc gia phát triển như Mỹ, Anh, Pháp, Đức , việc thực hành tranh biện (TB)
được thể hiện rõ ràng không chỉ qua các hoạt động giáo dục (educational debate) mà
còn qua các phương tiện truyền thông (media) và đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa xã
hội. TB là cuộc trình diễn tổng hợp các kỹ năng: tư duy phản biện, nói trước công chúng,
nghiên cứu, tổ chức sắp xếp, làm việc nhóm, nghe, ghi chép Ngày nay, TB được dùng
như một PPDH tích cực, được người trẻ đón nhận đầy hứng thú. Sử dụng TB trong dạy
học là bước đi đúng đắn để nhằm đạt được mục tiêu phát triển toàn diện các NL của HS.
Môn Ngữ văn là một trong những bộ môn chính chương trình giáo dục phổ thông
(CTGDPT) hiện nay, với nhiệm vụ hình thành và phát triển các năng lực (NL) cốt lõi
cho người học. Trong đó NL ngôn ngữ là một trong những trọng tâm của môn Ngữ văn.
Hoạt động tranh biện (HĐTB) sẽ là phương pháp lí tưởng trong việc rèn luyện kỹ Nói -
Nghe cho HS.
CTGD môn Ngữ văn mới đã chỉ ra, trọng tâm sẽ tập trung vào ba loại văn bản (VB)
chính đó là: VB văn học, văn bản nghị luận (VBNL) và VB thông tin. Việc tìm tòi, sử
dụng các PHDH tích cực vào dạy học hiện nay, được xem sẽ là bước chuẩn bị tốt để đón
nhận CT và SGK mới. VB Chiếu cầu hiền (Ngô Thì Nhậm) là một trong những VBNL
hay, giàu giá trị được đưa vào CT và SGK hiện hành. Ở VB này, tôi nhận thấy có rất nhiều
lợi để rèn luyện các NL cốt lõi mà môn Ngữ văn hướng đến. Tuy nhiên, với đặc trưng là
VBNL trung đại, nên Chiếu cầu hiền khá khô khan, khó hấp dẫn, vì thế GV và HS thường
“cho qua” hoặc dạy học “đối phó” hoặc không khai thác được giá trị ngầm về PPDH của
VB. Từ thực tế đó tôi quyết định lựa chọn đề tài: Tổ chức dạy học đọc hiểu văn bản
“Chiếu cầu hiền” (Ngô Thì Nhậm) theo hình thức tranh biện nhằm phát triển năng
lực phản biện cho học sinh. Qua đề tài này tôi muốn xây dựng phương án dạy học VB2
Chiếu cầu hiền bằng HĐTB, từ đó hướng tới rèn luyện, phát triển các NL cốt lõi của người
học
