Hơn 100 cây cổ thụ sau khi được nhà thầu thuê đất ươm tại Gia Lâm nay bị bỏ mặc - Ảnh: MAI THƯƠNG Đó là hơn 100 cây cổ thụ trên đường Kim Mã (TP Hà Nội) bị bứng đi để nhường chỗ xây dựng tuyến đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội. Năm 2016, một nhà thầu được chọn đã di chuyển số cây này ra vườn ươm ở huyện Gia Lâm nhưng chỉ chăm sóc được 1 năm rồi bỏ mặc cho tới nay… Ông Nguyễn Văn Hưng (54 tuổi, ở xã Đông Dư, huyện Gia Lâm, Hà Nội) cho biết ngày 17-10-2016 Công ty cổ phần Beepro thỏa thuận thuê của ông 3.000m2 đất tại xã Đa Tốn, huyện Gia Lâm để ươm hơn 100 cây xanh chuyển từ đường Kim Mã về đây trong thời hạn từ ngày 2-11-2016 đến 2-11-2018 với số tiền 150 triệu đồng/năm. Theo ông Hưng, Công ty Beepro chỉ trả tiền thuê đất được 1 năm. Mấy năm nay ông không thể liên lạc được với công ty này. Trong khi đó, hơn 100 cây cổ thụ có cây đã chết, không ai chăm sóc. "Tôi đã tìm đến Công ty Beepro nhiều lần nhưng tất cả đều là địa chỉ ma..." - ông Hưng nói. Ươm rồi... quên! Theo văn bản thỏa thuận thuê đất của ông Hưng với Công ty Beepro, địa chỉ công ty này ở số 20A ngõ 177 Phùng Khoang, phường Trung Văn, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội. Tuy nhiên, phóng viên Tuổi Trẻ đến tận nơi xác minh thì không thấy có trụ sở công ty này. Còn theo thông tin đăng ký doanh nghiệp, Công ty Beepro có trụ sở tại số 99 đường Phạm Hùng, phường Mễ Trì, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội. Công ty này bắt đầu hoạt động từ ngày 1-6-2010. Ngày 4-6, phóng viên tìm đến địa chỉ trên thì đó là một nhà tạm bằng thùng container. Người dân cho biết vài ngày trước trên nóc thùng container này có biển ghi "Công ty cổ phần Beepro" nhưng mới được tháo bỏ. Còn nhà tạm bằng container hiện nay là một văn phòng dịch vụ xe vận tải. Gọi vào đường dây nóng của Công ty Beepro đăng trên mạng, một người đàn ông tự nhận là người từng làm cho công ty này cho biết: "Tôi đã không làm công ty này từ lâu rồi". Khi hỏi trụ sở công ty ở đâu thì người này nói: "Tôi nghĩ công ty đang ở đâu không quan trọng bằng việc cây xanh đó giờ đang ra sao" rồi tắt máy. Có những cây thân to, một người ôm không xuể nhưng sau do không được chăm sóc nên chết khô dần - Ảnh: M.THƯƠNG "Nhà thầu nhiều kinh nghiệm" Theo Ban quản lý đường sắt đô thị Hà Nội (MRB) - chủ đầu tư thực hiện dự án đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội, năm 2016 cơ quan chức năng có kế hoạch chặt cây xanh trên phố Kim Mã để thi công đường sắt nhưng nhiều người dân và tổ chức xã hội phản đối. Do vậy, UBND TP Hà Nội và MRB thực hiện phương án thí điểm di chuyển mà không phải chặt hạ những cây cổ thụ có đường kính lớn. Trước thông tin số cây chuyển về vườn ươm ở Gia Lâm không được chăm sóc, đầu tháng 6-2020, MRB cùng Sở Xây dựng Hà Nội đã tổ chức kiểm tra. Kết quả cho thấy sau 4 năm được chuyển về đây, hiện nay 81 cây phát triển tốt, 2 cây có dấu hiệu phát triển kém và 21 cây hiện không phát triển, tỉ lệ sống ước tính khoảng 80%. Về nhà thầu chuyển cây, MRB cho biết Sở Xây dựng Hà Nội đã chủ trì, phối hợp MRB lựa chọn Công ty cổ phần Beepro thí điểm thực hiện công việc di chuyển và chăm sóc, nuôi dưỡng, phục hồi cây xanh theo đúng quy định của pháp luật. MRB cùng các cơ quan quản lý thuộc TP Hà Nội đã đánh giá năng lực của nhà thầu này, xem xét kỹ lưỡng theo trình tự quy định. Công ty Beepro được lựa chọn trên tiêu chí có nhiều kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực thi công, thiết kế và di dời cây xanh môi trường. "Trong hợp đồng đã ký kết giữa MRB với Công ty Beepro, không có điều khoản nào đề cập đến việc Công ty Beepro thuê đất của bên thứ ba để làm vườn ươm cây" - đại diện MRB lý giải về việc số cây không còn được chăm sóc trong thời gian qua. Chưa biết trồng vào đâu Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, hợp đồng giữa MRB với Beepro quy định thời gian chăm sóc cây sau khi chuyển về tại vườn ươm tối đa là 12 tháng kể từ ngày trồng cây tại vườn ươm. MRB cho biết sau khi hết hạn hợp đồng, cơ quan này đã có văn bản báo cáo Sở Xây dựng Hà Nội đề nghị hướng dẫn MRB và Công ty Beepro thực hiện di chuyển, trồng lại và chăm sóc cây từ vườn ươm, đồng thời nhiều lần yêu cầu Công ty Beepro tiếp tục chăm sóc cây xanh, đảm bảo tỉ lệ sống cao nhất cho đến khi TP Hà Nội chỉ định địa điểm trồng cây. Bởi sau khi hết thời hạn hợp đồng giữa MRB và nhà thầu Beepro, việc dịch chuyển cây từ vườn ươm đến địa điểm trồng mới thuộc thẩm quyền của TP Hà Nội. Tuy nhiên, MRB thừa nhận việc thực hiện hợp đồng với Công ty Beepro cũng đã gặp phải nhiều vướng mắc, đến nay vẫn chưa có hướng giải quyết dù hết hạn hợp đồng. Khó khăn thứ nhất là do các loại cây được chuyển về vườn ươm đều không thuộc chủng loại cây xanh đô thị (rễ ngang, tán nặng, chiếm không gian lớn, mất cân đối và dễ đổ khi mưa bão) nên các cơ quan chuyên ngành vẫn đang cân nhắc về địa điểm trồng cố định sau khi hết hợp đồng chăm sóc tại vườn ươm. Thứ hai, do việc chuyển cây xanh là thí điểm, lần đầu tiên thực hiện nên không có định mức, đơn giá dẫn đến việc hoàn thiện thủ tục thanh toán theo quy định gặp nhiều khó khăn. Sở Xây dựng Hà Nội đã có hướng dẫn nêu rõ việc xây dựng đơn giá định mức đặc thù là không cần thiết do hạng mục đánh chuyển cây chỉ thực hiện thí điểm một lần, không áp dụng đối với các công trình khác trên địa bàn TP Hà Nội. Theo đó, MRB và Công ty Beepro vẫn đang phối hợp để lập và hoàn thiện hồ sơ, dự toán theo hướng dẫn của Sở Xây dựng. Lãnh đạo TP Hà Nội nói gì? Trao đổi với Tuổi Trẻ, một lãnh đạo TP Hà Nội cho biết thực tế kiểm tra cho thấy có khoảng 80% cây di chuyển từ đường Kim Mã hiện còn sống. Tuy nhiên, vì là dự án đầu tiên đánh chuyển cây nên cũng chưa có định mức về di chuyển cổ thụ cũng như đơn giá chăm sóc. Hiện UBND TP đã giao Sở Xây dựng nghiên cứu cơ chế, định mức, đơn giá di chuyển cây, chăm sóc cây và sử dụng quỹ đất nào. Theo lãnh đạo Hà Nội, trong những dự án có di chuyển cây xanh, cần đánh giá chất lượng cây, chỉ di chuyển những cây có chất lượng để giảm thiểu kinh phí di chuyển, chăm trồng. Tiếp nữa, khi di chuyển phải tìm các vị trí phù hợp để trồng lại một lần, không trồng tạm, và phải đưa về những khu vực đảm bảo cây đó phát triển được cũng như chủng loại cây, cảnh quan. "Những cây lớn như vậy mà không chặt hạ thì đưa về đâu trồng? Chúng tôi cũng đang nghiên cứu theo hướng nếu di chuyển thì đưa về các công viên sinh thái hoặc các nghĩa trang lớn và chỉ trồng lại một lần" - vị lãnh đạo TP Hà Nội nói. Không nên giữ lại Cây xà cừ được đánh dấu số 5 bị chết khô - Ảnh: M.TH. Theo GS Nguyễn Lân Hùng - tổng thư ký Hội Các ngành sinh học Việt Nam, trước đây vì áp lực của dư luận về bảo vệ cây xanh nên chính quyền Hà Nội phải chuyển những cây xanh lâu năm, phần lớn là cây xà cừ trên đường Kim Mã về ươm trồng ở chỗ khác rồi tìm chỗ trồng phù hợp. "Việc giữ được những cây xà cừ khổng lồ trên đường Kim Mã sau khi chuyển đi chỗ khác trong 4 năm qua với tỉ lệ sống 80% là quá giỏi. Tuy nhiên không nên trồng lại những cây này ở trong đô thị" - ông Hùng lưu ý. Bởi vì xà cừ có bộ rễ mọc nông, cây quá cao, thân lớn, cành lá nặng nên rất dễ đổ khi có bão tố. Thực tế Hà Nội từng xảy ra nhiều vụ đổ cây xà cừ gây chết người khi mưa dông. Xu hướng chung là không dùng cây xà cừ làm cây bóng mát trong đô thị nữa. "Đưa trở lại TP những cây xà cừ đã quá già, bị chặt rễ đi, chỉ có rễ mới mọc lại thì càng nguy hiểm vì càng dễ đổ. Những cây đã đưa ra vườn ươm để cố giữ nhưng không thể trồng vào đâu được nữa, theo tôi cũng không nên giữ lại. Bởi vì chăm sóc tiếp mà không dùng để làm gì, không nơi nào muốn trồng nữa thì loại bỏ cây đó cũng là hợp lý vì càng giữ càng tốn kém" - ông Hùng nói. Diễn đàn SEO HAUIOnline.edu.vn .
